Na het lezen van Stephan Sanders’ artikel over Martin Luther King (28 maart 2018, nr. 13)  bleven wij in verwarring achter. De auteur gebruikt de laatste alinea’s om de seculiere, cultuurwetenschappelijke studie van Prof. Dr. G. Wekker over racisme in Nederland te vergelijken met het diplomatieke vocabulaire van de legendarische, Amerikaanse religieus-politiek leider. Hierbij geeft hij Wekkers werk foutief weer en komt hij niet verder dan een autoriteitsargument: King zou het niet goed gevonden hebben.

 

In de media houdt een leugen huis over Witte Onschuld, die veelvuldig wordt gepresenteerd door opiniemakers en Facebook friends die het werk niet hebben gelezen of begrepen. Zo ook door Sanders. We citeren: “Over ‘white privilege’ had je King eventueel wel kunnen horen: dat is een politiek-sociologische term waarover je kunt debatteren. Maar ‘witte onschuld’ is een ontologische aantijging, waartegen geen verweer mogelijk is.” Wekkers “witte onschuld” zou doelen op een structurele ontkenning van een schuld die in het witte ras verankerd ligt.

 

Maar ‘witte onschuld’ is geen “ontologische aantijging”. Het is een door talloze casussen en argumenten ondersteunde, in samenspraak met andere wetenschappelijke studies opgebouwde, theorie, bedoeld om het in onze samenleving aanwezige racisme te verklaren. Die theorie gaat over een culturele erfenis van de Nederlandse koloniale geschiedenis. Die is gegrond in de oorspronkelijke overtuiging van de eigen superioriteit boven die van de gekoloniseerde culturen; een waan die, gesteund door eigentijdse interpretaties van het christendom gecombineerd met destijds gangbare wetenschappelijk geïnspireerde theorieën over de rassen, dienst deed om het kolonialisme te rechtvaardigen. Doordat ze nooit voldoende is blootgelegd en bevraagd, leeft ze, onderhuids, voort in de Nederlandse cultuur, als een overtuiging van ‘witte onschuld’.

 

Sanders herhaalt ook het veelgehoorde refrein dat Witte Onschuld niet open zou staan voor “verweer”. Maar een cultuurwetenschappelijke theorie staat altijd ter discussie.

 

De auteur lijkt erop gebrand te zijn Wekkers theorie te lezen als een raciale erfzondeleer, om daar vervolgens het ware geloof van de kleurenblinde vermoorde onschuld tegenover te zetten. Tegelijk - en dat is zo verwarrend - faalt Witte Onschuld omdat het niet religieus bedoeld is: “Bovendien ontbreekt het de ‘witte onschuld’ (...) aan de verzoeningsbelofte die de essentie uitmaakt van het evangelie. De woorden zouden voor King onuitsprekelijk zijn geweest.”

De verzoeningsbelofte die Sanders zo aan het hart gaat, lijkt op een gebod onverteerbare kost in te slikken. Wat Wekkers theorie van witte onschuld van ons vraagt, is erop te kauwen.